Το τραγικό γεγονός της σταύρωσης και του μαρτυρικού θανάτου του Ιησού Χριστού αποτελεί, κατά την άποψη μου, το κορυφαίο αρχέτυπο τραγωδίας στον Δυτικό πολιτισμό. Τα πάθη του Ιησού και ο σταυρικός του θάνατος αντανακλούν όλη την οδύνη, τον τρόμο και την φρίκη ορισμένων εκ των πλέον ανυπόφορων καταστάσεων της ύπαρξης, με σημαντικότερο τον φόβο του θανάτου. Σύμφωνα με τα ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης, τον τραγικό θάνατο του Ιησού ακολουθεί η ανάστασή και η ανύψωση του στους ουρανούς.
Πιστεύω ότι τόσο το χρονικό της σταύρωσης όσο και του θανάτου του Ιησού αποτελούν γεγονότα υψίστης συμβολικής σημασίας τα οποία σκιαγραφούν με παροιμιώδη τρόπο μερικές από τις τρομακτικότερες αγωνίες της ανθρώπινης ύπαρξης ανακινώντας μέσα μας έντονους φόβους και ανεπεξέργαστα πένθη. Περισσότερο από όλα, ωστόσο, θεωρώ ότι η σταύρωση του Ιησού αντανακλά την προσπάθεια ενός ανθρώπου να σηκώσει στις πλάτες του όλες τις τραγωδίες της ζωής, ανεβαίνοντας αργά, μαρτυρικά και με πόνο τον Γολγοθά της δικής του ύπαρξης σε μία ασύλληπτα επώδυνη πορεία προς την ψυχική του λύτρωση.
Πράγματι, ο κάθε άνθρωπος κουβαλάει τον δικό του σταυρό. Όπως ο ταιλαιπωρημένος, άγρυπνος και νηστικός Ιησούς έπρεπε να υποστεί τη διαδρομή προς τον τόπο σταύρωσης, έτσι και ο κάθε άνθρωπος καλείται να διαβεί τον Γολγοθά της δικής του ζωής, σηκώνοντας κουβαλώντας πάνω του τα βάσανα και τις οδύνες που αυτή συνεπάγεται. Συνεπώς, η πορεία του Ιησού προς την σταύρωση, όπως εγώ την αντιλαμβάνομαι, δεν διαφέρει από την πορεία του ανθρώπου μέσα στην ζωή.
Το επώδυνο της ύπαρξης συνιστά οικουμενικό γνώρισμα της ζωής, η οποία είναι συνυφασμένη με τον πόνο, την τραγωδία και την οδύνη. Και είναι αυτό το ίδιο το επώδυνο της ύπαρξης που ωθεί τον άνθρωπο στο να προσπαθεί με κάθε μέσο να αποφύγει τον ψυχικό πόνο. Αποφεύγοντας όμως τον πόνο, ο άνθρωπος αποφεύγει την ψυχική του πραγματικότητα και γίνεται έτσι δραπέτης αλλά και αρνητής της ίδιας του της ύπαρξης.
Ο Ιησούς ωστόσο, όπως άλλωστε και ο Σωκράτης, δεν επιχείρησε να δραπετεύσει από την μοίρα του. Αντιθέτως, επέλεξε να υπομείνει τα αβάσταχτα αυτά μαρτύρια με καρτερία και στωικότητα. Ο διδακτικός χαρακτήρας και το συμβολικό της σταύρωσης, ωστόσο, εκτείνονται πέρα από την στωική στάση του Ιησού. Διότι σύμφωνα με τα ευαγγέλια, ο Ιησούς όντας στον κήπο της Γεσθημανής γνώριζε τι θα ακολουθήσει, αλλά δεν προσπάθησε να ξεφύγει: αντίθετα, αποφάσισε να μείνει εκεί γνωρίζοντας ότι έπρεπε να υποφέρει. Ήξερε πολύ καλά ότι το συνειδητό βίωμα του πόνου, του πένθους, της ντροπής και της ματαίωσης είναι ο δρόμος ο οποίος θα τον οδηγήσει στην ανάσταση.
Οι άνθρωποι παρόλα αυτά, συνήθως κάνουμε τα πάντα για να αποτινάξουμε από πάνω μας τον ψυχικό πόνο αναζητώντας συνεχώς τρόπους να αποβάλλουμε κάθε επώδυνο συναίσθημα. Οι ψυχοθεραπευτές ερχόμαστε πολύ συχνά αντιμέτωποι με αυτό το αίτημα, διότι αυτή είναι η συνηθέστερη επιθυμία ενός ανθρώπου που αναζητά ψυχοθεραπεία: να απαλλαγεί, να διώξει δηλαδή από μέσα του τον πόνο.
Η σταύρωση και ανάσταση του Ιησού, συμβολικά διδάσκει ότι το συνειδητό βίωμα και η επεξεργασία του ψυχικού πόνου είναι, όπως θα έλεγε και ο Freud, είναι η ‘βασιλικη οδός’ προς την ψυχική ανά(σ)ταση. Ο Ιησούς γνώριζε ότι η ψυχική οδύνη και το πένθος είναι ο μοναδικός δρόμος προς την αλήθεια, ο οποίος οδηγεί στο ξέφωτο της ύπαρξης. Στην φράση που του αποδίδει ο Ιωάννης, ο Ιησούς φαίνεται να λέγει: «εγώ είμαι το φώς του κόσμου, όποιος ακολουθεί εμένα, δεν θα περπατήσει στο σκοτάδι, αλλά έχει το φως της ζωής».
Η ερμηνεία που αποδίδω στην παραπάνω φράση είναι ότι σχετίζεται αλληλένδετα με τις επώδυνες αλήθειες που πρέπρει να αντέξει ένας άνθρωπος, οι οποίες όμως φωτίζουν την ζωή του. Διότι, η αποφυγή του ψυχικού πόνου και ή άρνηση της συναισθηματικής πραγματικότητας οδηγεί σε μία πλαστή ζωή. Ο άνθρωπος που αρνείται την συναισθηματική του αλήθεια, που δεν επιθυμεί να εργαστεί πάνω στον πόνο και την θλίψη του, καταλήγει να ζει σε ένα πνευματικό υπόγειο, το οποίο πολύ γλαφυρά περιέγραψε ο Ντοστογιέφσκι στο ομώνυμο αριστούργημά του.
Η ψυχοθεραπεία, στον ίδιο βαθμό, έχει να κάνει με την αλήθεια και την πραγματικότητα και ο δρόμος για να φτάσει κανείς σε αυτές είναι ο ψυχικός πόνος και το πένθος. Ο Ιησούς εξήγησε τους μαθητές του, πως με τον θάνατό του θα καθιερωθεί μια νέα σχέση ανάμεσα στον Θεό και τους ανθρώπους. Η ίδια αρχή διέπει και την ψυχική ζωή. Είναι το βίωμα και κυρίως η συναισθηματική επεξεργασία της απώλειας και του πένθους που καθιερώνουν και οδηγούν σε μία νέα, πιο βαθειά σχέση τόσο με τον εαυτό, όσο και με τους άλλους.
Η ψυχική επεξεργασία της απώλειας και του πένθους συγκροτούν την προσωπικότητα ενός ανθρώπου και τον ευαισθητοποιούν απέναντι στη ζωή. Η επεξεργασία του ψυχικού άλγους και η ανάληψη της ευθύνης της ύπαρξης είναι αυτή που οδηγεί στο νόημα.
Αναμφίβολα, πένθος είναι μια επώδυνη ψυχική διεργασία, αλλά σημαντικό ορόσημο ψυχικής ανάπτυξης και ωρίμανσης. Όπως ο Ιησούς έπρεπε να περάσει από τα πάθη για να σώσει την ψυχή του, έτσι και ο σημερινός άνθρωπος οφείλει να περάσει μέσα από τα αχαρτογράφητα νερά του πόνου για ‘σώσει’ την δική του ψυχή. Ο Ιησούς ταπεινώθηκε, ντροπιάστηκε, χλευάστηκε. Στην ψυχική ζωή τα συναίσθημα της ντροπής και της ταπείνωσης είναι εξίσου δυσβάσταχτα και χρειάζεται να τα αντέξει κάποιος στην πορεία προς τον δικό του Γολγοθά.
Ο συμβολισμός της σταύρωσης και της ανάστασης του Ιησού δείχνει ότι η συναισθηματική ανάπτυξη και ωρίμανση μπορεί να επιτευχθεί μονάχα μέσα από την επιτυχή ολοκλήρωση της επεξεργασίας του επώδυνου της ύπαρξης. Όταν ολοκληρωθεί επιτυχώς η διεργασία, το άτομο αισθάνεται περισσότερο απαρτιωμένο και συγκροτημένο. Και ίσως αυτό να αποτελεί ένα είδος ψυχικής ανά(σ)τασης.