Η τραγωδία του Σοφοκλή “Οιδίπους Τύραννος”, θεωρείται ένα από τα συγκλονιστικότερα και συνάμα δραματικότερα εργα που έχουν γραφεί ποτέ. Η ιστορία του Οιδιποδα αποτέλεσε τον πυρήνα της Φρουδικής ψυχανάλυσης, γνωστό και ως Οιδιποδειο σύμπλεγμα, με τον Φρουντ να ισχυρίζεται οτι είναι στην μοίρα ολων μας ως παιδια να στρέφουμε τις πρώτες σεξουαλικές μας ενορμήσεις προς τον γονέα του αντιθέτου φύλου και το μίσος μαζί με τις δολοφονικές μας τάσεις προς τον γονέα του ιδίου φύλου. Σήμερα, δεδομένου οτι η ψυχανάλυση δεν αποτελεί πλέον ομοιογενή σχολή σκέψης υπάρχουν περισσότερο σύγχρονες και διαφορετικές προσεγγίσεις οι περισσότερες εκ των οποίων εστιάζουν μονομερώς στη σεξουαλικότητα.
Η βασική διδαχή της τραγωδίας ωστόσο, κατά την άποψη μου, είναι η εξής: κανένας μας δε μπορεί να ξεφύγει από την ψυχική του πραγματικότητα αν δεν αντικρύσει κατάματα την προσωπική του αλήθεια. Αν δεν κατανοήσει, δηλαδή, τον εαυτό του. Και η τραγωδία του ανθρώπου που αποφεύγει την προσωπική του αλήθεια ειναι να επαναλαμβάνει ξανά και ξανά τα ίδια βιώματα, τα ίδια συναισθήματα και κυρίως τα ίδια τραυματικά γεγονότα σε μια απέλπιδα προσπάθεια να τα αλλάξει πιστεύοντας ότι “ισως αυτή τη φορά τα πράγματα να εξελιχθούν διαφορετικά”.
Το παράδοξο όμως είναι ότι όσο τρέχει ο δέσμιος για να ξεφύγει απο τις αλυσίδες του, τόσο τρέχουν πισω του κι οι αλυσίδες. Η πεποίθηση αυτή αντανακλάται στο δημοφιλές ευφυολόγημα του Γιουνγκ “αυτός που δε γνωρίζει τη σκιά του συναντά τη μοίρα του”. Με άλλα λόγια, αυτός που δε γνωρίζει τα σκοτεινά και τραυματισμένα του κομμάτια – δηλαδή το ασυνείδητο του- αυτό θα κατευθύνει τη ζωή του και θα αποτελεί την μοίρα του. Η (προσωπική) ιστορία του θα επαναλαμβάνεται τόσο ως τραγωδία όσο κι ως φάρσα.
Η δεύτερη ουσιαστική διδαχή της ιστορίας έχει να κάνει με τις ολέθριες συνέπειες της γονεϊκής απόρριψης στο παιδί. Η ιστορία του Οιδίποδα ξεκινάει με μια σκηνή απάνθρωπης εγκαταλειψης: τους γονείς του να τρυπούν τα πόδια του βρέφους και να το εγκαταλείπουν αβοήθητο σε ενα ορεινό υψίπεδο. Και δεν υπάρχει μεγαλύτερο τραύμα από τη γονεϊκή απόρριψη. Δημιουργεί θυμό, οργή και κυρίως σύγχυση ταυτότητας σε έναν άνθρωπο. Έτσι και ο έκπτωτος Οιδιποδας: μπερδεμένος για το ποιος είναι, γεμάτος θυμό και οργή αναζητούσε λύση στη δυσφορία του επισκεπτόμενος το μαντείο των Δελφών.
Σήμερα οι φυλακές και τα ψυχιατρεία ασφαλείας είναι γεμάτα από σύγχρονους Οιδίποδες που έχουν σκοτώσει πολλές φορές πρόσωπα που συμβολίζουν τους γονείς τους. Αλλά και σε λιγότερο παθολογικές περιπτώσεις ο σύγχρονος Οιδίποδας καθημερινά “σκοτώνει” πρόσωπα που αγαπάει χωρίς να μπορέσει να γνωρίσει ποτέ ποια πραγματικά είναι.
Όπως μου είχε πει ενας ασθενής σε μια στιγμή οργασμικής αυτογνωσίας κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης σε ενα ψυχιατρείο ασφαλείας: “Μπορεί να μεγαλώνεις αλλά το πληγωμένο αγόρι μέσα σου παραμένει μικρό. Πρέπει να φροντίσεις αυτό αγόρι. Αν το αφήσεις θα μολύνει τις φιλίες σου, τις ερωτικές σου σχέσεις και οτιδήποτε κάνεις. Και κυρίως θα υποφέρουν πολλοί εξαιτίας του. You have to sort out that boy mate”.
Έτσι, λοιπόν, ο σύγχρονος Οιδίποδας ειναι αυτός που αγνοεί τη μοίρα του και με μανια τρέχει να ξέφυγει από αυτήν παραμένοντας καταδικασμένος να την επαναλαμβάνει συνεχώς με τραγικό τροπο.