Αυτό που διαφοροποιεί την φιλοσοφία του Νίτσε από αυτή των προκατόχων και μεταγενέστερων του, είναι η απουσία ενός φιλοσοφικού modus vivendi. Ο Νίτσε δεν εισάγει τον μελετητή της φιλοσοφίας του σε μια συγκεκριμένη σχολή σκέψης και κατ επέκταση δεν τον ενθαρρύνει να υιοθετήσει κάποιο μοντέλο ερμηνείας του κόσμου. Με απλά λόγια, ο Νίτσε δεν λέει σε έναν άνθρωπο πως να ζήσει την ζωή του. Για αυτόν τον λόγο, τον θεωρώ περισσότερο ψυχολόγο, -με την πραγματική έννοια του όρου- και λιγότερο φιλόσοφο.
Αντιθέτως, η φιλοσοφία του Νίτσε ενθαρρύνει την ελεύθερη σκέψη, προτρέποντας έτσι τον μελετητή της να εργαστεί ώστε «να γίνει αυτό που είναι». Η αφοριστική αυτή φράση του Νίτσε υποδηλώνει, κατά την άποψη μου, ότι ένας άνθρωπος οφείλει να δουλέψει πάνω στον εαυτό, να ανακαλύψει πτυχές της προσωπικότητας του ουτως ώστε να οδηγηθεί σταδιακά προς την ολόπλευρη ανάπτυξη των δυνατοτήτων του. Αυτό, πιστεύω, ότι ήθελε να μεταφέρει μέσα από μια άλλη σημαντική του ρήση, η οποία αποτέλεσε κεντρικό άξονα της φιλοσοφίας του, την «θέληση για δύναμη». Με τον όρο «δύναμη» δεν αναφέρονταν στην εξουσία, αλλά στην ανάπτυξη του ανθρώπου, δηλαδή στο ψυχικό και συναισθηματικό του «μεγάλωμα». Και είναι αυτή η ανάπτυξη που οδηγεί σε έναν ουσιαστικό βίο.
Θεμελιώδης επίσης άξονας της φιλοσοφίας του είναι η ελευθερία.
Και τι είναι ελευθερία για τον Νίτσε; Ελευθερία, έγραψε, είναι να έχει κανείς τη θέληση να αναλάβει την ευθύνη του εαυτού του. Συνεπώς, η ελευθερία για τον Νίτσε προϋποθέτει την ανάληψη ατομικής ευθύνης η οποία οδηγεί στην ανερξαρτησία. «Όλα είναι ελευθερία», γράφει, «μπορείς επειδή θέλεις». Αυτό, αργότερα, όταν έγραφε το magnum opus, τον Ζαρατούστρα του, το ονόμασε «θέληση για δύναμη», στην οποία αναφέρθηκα παραπάνω. Οραματιζόταν ένα μοντέλο ανθρώπου ολοκληρωμένο, ελεύθερο και πλήρως απογυμνωμένο από κάθε δεσμό. Οραματιζόταν έναν άνθρωπο ηνίοχο της ύπαρξης του. Μονάδα μέτρησης του ανθρώπου, υποστήριξε, είναι η δύναμη της θέλησης του.
Η σημαντικότητα της φιλοσοφίας του, η οποία εκτείνεται πέρα από το καλό και το κακό, είναι ότι την κατανοεί ο καθένας με μοναδικό τρόπο. Μα περισσότερο από όλα η φιλοσοφία του Νίτσε είναι βάλσαμο για κάθε πληγωμένη ψυχή, για κάθε άνθρωπο που υποφέρει και θέλει να βρει το κουράγιο και την ψυχική ρώμη να περάσει μέσα από τις μυλόπετρες της ζωής.
Παρότι έγραψε λίγα πράγματα για την ευτυχία, η οποία απουσίαζε συνολικά από την ζωή του, ήθελα να παραθέσω ένα απόσπασμα του για την ευτυχία ένεκα της επετείου θανάτου του:
«Στην ελάχιστη όμως ευτυχία, υπάρχει πάντοτε ένας τρόπος με τον οποίο η ευτυχία γίνεται ευτυχία: η δυνατότητα να ξεχνά κανείς. Εκείνος που δε μπορεί να καθίσει στο κατώφλι της στιγμής, ξεχνώντας όλα από το παρελθόν, εκείνος που δε μπορεί να είναι ικανός να σταθεί σε ένα σημείο, όπως μια θέα της νίκης χωρίς ίλιγγο και φόβο, ποτέ δε θα μάθει τι είναι ευτυχία και ακόμα χειρότερα: δεν θα πράξει ποτέ κάτι που θα κάνει τους άλλους ευτυχισμένους».
“Να λησμονάς και να φεύγεις, υποστήριξε, είναι η μεγαλύτερη σοφία, ενώ το αποχωρείς την κατάλληλη στιγμή είναι η υψηλότερη μορφή τέχνης”.